کمبود کلسیم
کمبود کلسیم که با اصطلاح پزشکی هیپوکلسمی نیز شناخته می شود، یکی از شایع ترین اختلالات در بدن است. کلسیم به طور ناخودآگاه ما را یاد استخوان و تقویت آن می اندازد. اما فواید این ماده معدنی در بدن تنها به تقویت استخوان و بهبود ساختار آن محدود نمی شود. کلسیم در حفظ سلامت دندان، کنترل ریتم قلب، تنظیم فشار خون و سطح کلسترول و همچنین بهبود عملکرد عضلات بدن موثر است. از این رو کمبود این ماده معدنی را می توان منشاء بسیاری از بیماری ها دانست.
کمبود کلسیم چیست؟
کلسیم در بدن حدود 2 درصد از وزن انسان را تشکیل می دهد. این بدین معناست که این ماده بیشترین فراوانی را در بدن دارد. 99 درصد از کلسیم بدن در ساختار استخوان ها و دندان ها یافت می شود و تنها یک درصد از آن در سایر بافت های بدن پخش شده است. کلسیم، پتاسیم، منیزیم و همچنین فسفر، در تعامل با یکدیگر کار می کنند. از این رو کمبود کلسیم بر جذب سایر مواد معدنی نیز تأثیر می گذارد.
زمانی که میزان کلسیم کافی از طریق مواد غذایی دریافت نشود، بدن از ذخایر کلسیم موجود در استخوان ها، برای بهبود عملکرد سیستم عصبی، عضلات و همچنین قلب استفاده می کند. این بدین معناست که در صورت فقدان کلسیم، اولویت بدن در تأمین سلامت بافت هایی همچون قلب و ارسال پیام های عصبی خواهد بود، نه استخوان ها! پیداست که در این حالت استخوان های بدن به خصوص در بخش دندان در معرض آسیب و شکنندگی خواهد بود.
علت ابتلا به هیپوکلسمی
اصلی ترین علت کاهش کلسیم در بدن، عدم مصرف آن در رژیم غذایی است. در کنار این متابولیسم بدن همزمان با عبور از دوره کودکی و ورود به بزرگسالی تغییر پیدا کرده و جذب کلسیم به مراتب کاهش پیدا می کند. از این رو اگر فرد در صدد جذب بیشتر کلسیم نباشد، به طور حتم با کمبود کلسیم مواجه می شود.
عامل موثر دیگر استفاده بیش از حد از ضدمغزی هاست. این مواد که با نام های اسید فیتیک و اسید اگزالیک شناخته می شوند و در برخی گیاهان نیز یافت می شوند، می توانند جذب کلسیم در بدن را با اختلال روبرو کنند. همچننی مصرف زیاد پروتئین و سدیم نیز مانع جذب کلسیم می شود.
در خصوص کمبود کلسیم نمی توان از سطح پایین ویتامین D چشم پوشی کرد. چرا که این دو ماده عملکرد مشابهی دارند. از این رو عدم جذب و سطح پایین یکی بر دیگر تأثیرگذار است. افرادی که به طور ارادی از مصرف لبنیات خودداری می کنند، مانند گیاه خواران و همچنین افرادی که بدن آنان توانایی تحمل لاکتوز را ندارد، بیشتر در معرض ابتلا به هیپوکلسمی هستند.
علائم کمبود کلسیم در بدن
از آنجایی که کلسیم یکی از حیاتی ترین مواد معدنی مورد نیاز بدن است، فقدان آن با علائمی آشکار و واضح نمایان می شود. اگرچه اغلب مردم هشدارهای مربوط به فقدان کلسیم را تا زمان جدی شدن آن نادیده می گیرند، اما نباید از بررسی و شناخت این علائم غافل بود. از مهم ترین علائم کمبود این ماده معدنی می توان به موارد زیر اشاره نمود.
- ضعف استخوان ها
- درد و گرفتگی عضلات
- کاهش وزن
- عفونت های شدید و مکرر
- پوسیدگی دندان
- اختلال در خواب
- احساس سوزن سوزن شدن
- مشکلات قلبی مانند فشارخون و یا کند شدن ضربان قلب
- تأخیر در رشد کودکان
- افسردگی و تغییر در خلق و خو
- لخته شدن خون
- عوارض پوستی
- ریزش مو
درمان کمبود کلسیم
عدم درمان هیپوکلسمی می توان خطرات بسیار جدی به همراه داشته باشد. بیماران مبتلا به کمبود کلسیم به مرور با آسیب های شدید در بخش چشم، استخوان و قلب روبرو می شوند. پوکی استخوان، شکستگی ستون فقرات، ناتوانی در راه رفتن و ضربان غیر طبیعی قلب تنها بخشی از اختلالات ناشی از کمبود ماده معدنی کلسیم است.
درمان این نوع اختلال اغلب ساده و بدون دردسر انجام می شود. کافیست مطابق توصیه پزشک حجم مناسبی از این ماده معدنی را در رژیم غذایی خود بگنجانید. به خاطر داشته باشید که مصرف خودسرانه و بیش از حد کلسیم می تواند عوارض بسیاری ایجاد کند.
- غذاهای سرشار از کلسیم میل کنید
بسیار حائز اهمیت است که پیش از مصرف مکمل های کلسیم، این ماده معدنی را به شکل طبیعی به بدن اضافه کنید. مصرف لبنیات تازه، ساردین، کلم بروکلی، بادام و سبزیجاتی همچون شاهی می تواند به تأمین طبیعی کلسیم کمک شایانی کند.
- استفاده از مکمل های کلسیم
مکمل هایی همچون کربنات کلسیم، سیترات کلسیم و همچنین فسفات کلسیم می تواند با هزینه کم و بدون ایجاد آسیب در سیستم گوارشی، نیاز شما را به کلسیم برطرف کند. این روش ساده ترین راه برای رفع کمبود کلسیم بدن است و می بایست تحت نظر یک پزشک انجام شود.
برای جذب بهتر کلسیم، لازم است از منیزیم نیز استفاده کنید. همانطور که گفته شد، این دو ماده در تعامل با هم کار می کنند و بر سطح جذب یکدیگر تأثیر می گذارند. انواع مختلف ماهی ها، سبزیجات و همچنین شیر خام، بادام و دانه کنجد سرشار از منیزیم هستند و مصرف آنان می توان تا حد قابل توجهی کمبود کلسیم را نیز برطرف کند.
سخن پایانی
کلسیم یکی از حیاتی ترین مواد برای حفظ سلامت استخوان و سایر بافت های بدن است. افراد مبتلا به هیپوکلاسمی و یا همان کمبود کلسیم اغلب با علائمی همچون ضعف استخوان، ضربان نامنظم قلب و همچنین خستگی عضلات دست و پنجه نرم می کنند. بهتر است با در نظر داشتن علائم این بیماری، در صورت بروز هر یک از آنان به پزشک مراجعه کنید. این اختلال یک مسیر درمانی بسیار ساده دارد؛ اما زمانی که به شکل حاد بروز یابد و نادیده گرفته شود می تواند عوارض جبران ناپذیری به جای بگذارد.