آریتمی قلب چیست؟

واژه آریتمی ریشه در زبان یونانی دارد." آ " در زبان یونانی بر فقدان دلالت می کند و آریتمی نیز به معنای از دست رفتن ریتم است. ضربان قلب در حالت ایده آل و نرمال در هر دقیقه 60 تا 100 ضربه ایجاد می کند. در این حالت انسان متوجه کارکرد طبیعی ضربان قلب نمی شود. آریتمی قلب زمانی اتفاق می افتد که ریتم طبیعی و نرمال ضربان از دست رفته و دچار بی نظمی شود. این بی نظمی می تواند منجر به تپش قلب بسیار سریع، خیلی کند و یا نامنظم شود.

ممکن است بی نظمی در ضربان قلب هیچگونه علامت خاصی نداشته باشد. با اینحال آریتمی در حالت خوش خیم آن باعث تپش قلب و احساس سرگیجه می شود. این نوع بی نظمی از حفره های دهلیزی نشأت گرفته و مشکل حادی ایجاد نمی کند. اما آریتمی های خطرناک و بد خیم، از حفره های پمپاژ کننده در قلب نشأت می گیرند و زمینه سکته های قلبی و مرگ بیمار را فراهم می کنند.

در یک نگاه کلی می توان گفت، آریتمی های قلبی زمانی خطرناک قلمداد می شوند که به طور خاص و در همراهی با یک بیماری قلبی غیر طبیعی شوند. تپش قلب در حالتی که فرد دچار اضطراب و استرس شود و مشکلی در ساختار و عملکرد قلب او وجود نداشته باشد، نگران کننده نیست و طبیعی به نظر می رسد. آریتمی ضربان قلب با الکتروکاردیوگرام یا ECG تشخیص داده می شود.

علائم آریتمی قلب

علائم مربوط به آریتمی قلب نمی توانند شدت بیماری و میزان خطرناک بودن آن را توجیه کنند. چرا که در بسیاری از موارد بیمار قلبی بدون اینکه علائم خاصی داشته باشد، در خطر سکته های قلبی قرار دارد. این در حالیست که برخی دیگر با وجود تمام علائم مربوط به آریتمی، مشکل حادی ندارند و با درمان های ساده بهبود می یابند.

همانطور که گفته شد آریتمی می تواند منجر به تشدید ضربان قلب و یا کاهش آن شود. تاکی کاردی اصطلاحیست که در زمان تند تپشی به کار می رود و برادیکاردی حالتی را نشان می دهد که ضربان قلب کمتر از حد نرمال خود می تپد.

علائم بیمار در زمان تند شدن ضربان قلب و تاکی کاردی

• کم شدن توان تنفس
• ضعف شدید و ناگهانی
• احساس درد و یا لرزش در قفسه سینه
• سرگیجه

علائم بیمار در زمان کند شدن ضربان قلب و برادیکاردی

• بریده شدن نفس
• تعریق بیش از حد
• احساس خستگی توام با سرگیجه
• اختلال در تمرکز

عوامل موثر در بروز آریتمی قلب

آریتمی ممکن است به شکل مادرزادی و در بدو تولد در یک نوزاد وجود داشته باشد. اما همه افراد آریتمی را به شکل وراثت و ژنتیک به ارث نمی برند. عوامل موثر بسیاری وجود دارند که زمینه ساز بروز این مشکل قلبی می شوند. در این بین نقش برخی عوامل پررنگ تر است.

سبک زندگی

استعمال دخانیات، مصرف الکل، نوشیدن بیش از حد قهوه، استفاده افراطی از دارو، برخی درمان های دارویی و گیاهی و استرس های شدید، ریسک ابتلا به آریتمی را تشدید می کند. این عوامل از محیط بیرون به بیمار تحمیل نمی شود و بخشی از سبک زندگی بیمار به شمار می روند.

بیماری های جسمی

اغلب افرادی که به بیماری هایی نظیر عروق کرونر، اختلالات دریچه ای، دیابت کنترل نشده، نارسایی قلبی، فشار خون بالا و تیروئید پرکار دچار هستند، با احتمال بیشتری به آریتمی قلب دچار می شوند.

آریتمی قلب چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص آریتمی قلب بدون معاینه و بررسی سوابق پزشکی توسط یک پزشک متخصص ممکن نیست. همانطور که گفته شد ابتلا به برخی بیماری ها زمینه بروز آریتمی را فراهم می کند. پس لازم است پزشک اطلاعات مربوط به غده تیروئید و بیماری های قلبی شما را بررسی کند. سپس برای اطمینان اقدام به سنجش توسط تست های قلبی می کند.

• الکتورکاردیوگرام(ECG): به کمک این دستگاه، الکترود ها به قفسه سیسنه متصل شده و فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کنند.
• مانیتور رویداد: این دستگاه نمونه قابل حمل دستگاه ECG است که به بدن بیمار متصل شده و بیمار قادر است در زمان بروز و احساس علائم، دکمه مربوط به سنجش و ارزیابی را فشار دهد.
• مانیتور هولتر: این دستگاه نیز همچون مانیتور رویداد قابل حمل است و می تواند در طول یک تا چند روز فعالیت قلب را ضبط کند.
•  اکوکاردیوگرام: با قرار گیری این دستگاه بر روی قفسه سینه، ریتم های غیر طبیعی قلب تشخیص داده شده و از طریق امواج صوتی، تصاویری از ساختار و حرکت قلب ایجاد می شود.
• تست استرس: زمانی که آریتمی قلب از طریق روش های ذکر شده تشخیص داده نشود، می توان با از تست ورزش کمک گرفت. در این نوع تست بیمار بر روی یک تردمیل و دوچرخه ورزش می کند و فعالیت قلب او تحت نظارت پزشک قرار می گیرد.
• تست شیب جدول: زمانی که بیمار علائمی همچون غش و ضعف شدید داشته باشد، از طریق تست شیب جدول اقدام به شناسایی آریتمی می کنند. در این تست ضربان قلب و فشار خون بیمار در دو حالت خوابیده و ایستاده، مورد ارزیابی قرار می گیرد.
• تست الکتروفیزیولوژی و آنژیوگرافی: در این آزمایش پزشک با ارسال لوله های منعطف و نازک از داخل رگ ها، الکترودهایی را به نقاط مختلف قلب می فرستد و از این طریق آریتمی را شناسایی و رفع می کند.

درمان آریتمی قلب

درمان آریتمی ضربان قلب، بسته به اینکه علت و منشأ آریتمی از کدام بخش قلب است، متغیر می باشد. درمان آریتمی عمدتاً از طریق دارو درمانی، اقدامات جراحی و تغییر در سبک زندگی صورت می پذیرد.

دارو درمانی

در این روش درمانی از داروهای ضد انعقاد جهت کاهش ریسک لخته شدن استفاده می شود. این دارو ریسک بروز سکته های مغزی را نیز کاهش می دهد. علاوه بر این استفاده از داروهای پیشگیری کننده و کنترل کننده آریتمی نیز بسیار موثر است. داروهایی که پرفشاری خون، بیماری کروناری قلب و نارسایی آن را بهبود می بخشد.

استفاده از دستگاه

زمانی که دارو درمانی نتواند در کنترل و بهبود آریتمی قلب موثر واقع شود، از شیوه های دیگری برای رفع خطر استفاده می شود. ضربان ساز، دفیبریلاتور قابل کاشت قلبی، ابلیشن با کاتتر، مانور وگال و دستگاه‌های ایمپلنت از جمله دستگاه هایی هستند که با توجه به نوع و شدت آریتمی توسط پزشک انتخاب می شوند.

اقدامات جراحی

آخرین روش درمانی آریتمی، جراحی قلب برای اصلاح بیماری های آن است. تکنیک موثر ماز، از جمله جراحی هایی است که با ایجاد برش در دهلیز چپ و راست منجر به بهبود عملکرد قلب می شود. ممکن است پس از انجام این نوع عمل، بیمار به دستگاه ضربان ساز نیز نیاز پیدا کند.

تغییر سبک زندگی

ساده ترین روش برای برطرف کردن آریتمی قلب، تغییر در شیوه زندگی است. این تغییرات ساده شامل موارد زیر می شود.

• تغییر در سبد غذایی ناسالم با خوردن غذای سالم و مقوی
• ورزش روزانه و منظم
• ترک سیگار و دخانیات
• کنترل فشار خون
• رسیدن به وزن ایده آل
• مصرف به موقع دارو